Folik Asit Nedir? Ne İşe Yarar?

Folik asit, doğal olarak oluşan bir B vitamini olan folatın sentetik formudur. Folat, DNA ve diğer genetik materyalin yapılmasına yardımcı olur. Özellikle doğum öncesi sağlıkta önemlidir.

B-9 vitamini olarak da adlandırılan folat, belirli gıdalarda doğal olarak bulunan bir B vitaminidir. Folik asit, üreticilerin vitamin takviyelerine ve güçlendirilmiş gıdalara ekledikleri folat formudur.

Vücuttaki çeşitli işlevler için folatın önemi büyüktür.

Vücudun sağlıklı yeni kırmızı kan hücreleri yapmasına yardımcı olur. Kırmızı kan hücreleri vücutta oksijen taşır. 

Folat, DNA ve diğer genetik materyalin sentezi ve onarımı için de önemlidir ve hücrelerin bölünmesi için gereklidir¹.

Folik Asit Eksikliği nedir?

Folik Asit eksikliği genellikle kan tahlillerinde ortaya çıkar. Eksikliğinde anemi (kansızlık ve buna bağlı olarak yorgunluk, deride solgunluk, depresyon ve bazı bilişsel fonksiyonların azalması gibi sorunlar ortaya çıkabilir. 

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?⁵

Nöral tüp düzensizlikleri

Hamilelik sırasında yeterli folat almak özellikle önemlidir. Hamilelik sırasında folat eksikliği, spina bifida ve anensefali gibi nöral tüp düzensizliklerine yol açabilir .

Hamile olan veya hamile olabilecek kadınların günde 400-800 mcg folik asit almasını ve spina bifidalı veya ailesinde nöral tüp düzensizliği öyküsü olan kişilerin günde 4.000 mcg almasını önermektedir. Emzirenler günde yaklaşık 500 mcg almayı hedeflemelidir.

Vücut, takviyelerden ve güçlendirilmiş gıdalardan folik asidi doğal olarak oluşan gıdalardan gelen folattan daha iyi emer.

Depresyon

Daha düşük folat düzeyine sahip kişilerin depresyon yaşama olasılığı daha yüksek olabilir. Bununla birlikte, folik asit takviyesi almak depresyon ilaçlarını daha etkili hale getirebilir.

Otizm

Bazı araştırmalar, hamileliğin erken döneminde ve öncesinde folik asit almanın bebeğin otizmli olma şansını azaltabileceğini öne sürüyor. Bununla birlikte, çalışma sonuçları kesin değildir ve folik asidin potansiyel rolünü belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Romatizmal eklem iltihabı

Doktorlar, romatoid artrit için metotreksat etken maddeli ilacı desteklemek için reçetelerine folik asidi ekleyebilirler.

Metotreksat bu durum için etkili bir ilaçtır, ancak folatı vücuttan atarak gastrointestinal semptomlara neden olabilir. Araştırmalar, folik asit takviyesi almanın bu yan etkileri yaklaşık %79 oranında azaltabileceğini göstermektedir².

Kimler Folik Asit Almalı? Hamilelikte Folik Asit Kullanımı Neden Gerekli?

Folik asit, tüm insanların ihtiyacı olan bir aminoasittir. Ancak bazı durumlarda sadece beslenme ile ihtiyacınız kadar folik asit alamayabilirsiniz. 

Tüm hamile kadınların ve hamile kalabilecek kadınların folik asit alması önerilmektedir.

Bunun nedeni, folik asidin erken fetal gelişim için çok önemli olmasıdır. Omurilik, vücudun ilk oluşan kısımlarından biridir ve folat eksikliği omurilik düzensizliklerine yol açabilir³.

Folik Asit Fazlalığında ne olur?

Eksikliğinde ciddi sorunlara yol açan folik asitin fazla alınmasının zararlı olup olmadığı sıklıkla merak edilen bir konu.

Yapılan araştırmalara göre folik asitin fazlalığında herhangi bir zararı tespit edilmemiştir. Vücudumuzda her şey bir dengeye bağlıdır, fazla folik asitler de vücuttan idrar yoluyla atılır. 

Folik Asit Kaynakları Nelerdir?

Folik asit; ekmekler, unlar, tahıllar ve tahıllar dahil olmak üzere diyet takviyelerinde ve güçlendirilmiş gıdalarda bulunur. Aynı zamanda B-kompleks vitaminlerine de ortak bir katkıdır⁵.

Birçok gıda doğal olarak folat bakımından yüksektir. Folik asitçe zengin besinler şu şekilde sıralanabilir: Sığır karaciğeri, Haşlanmış ıspanak, Börülce, Kuşkonmaz, Brüksel lahanası, Marul, Avokado, Brokoli, Hardal yeşilliği, Yeşil bezelye, Fasulye, Yengeç, Portakal suyu, Kuru kavrulmuş fıstık, taze portakal ve greyfurt, Papaya, Muz, Haşlanmış yumurta, Kavun

Aşağıdaki tabloda yaşa göre günlük alınması gereken folik asit miktarları verilmiştir⁶.

Folik Asit Takviyeleri Hakkında

Düzensiz beslenme, sigara ve alkol tüketimi gibi etkenler nedeniyle yeterli seviyede folik asit alamıyor olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda beslenme düzeninize ek gıda takviyelerinden de folik asit edinebilirsiniz. Folik asitler gıda takviyelerinde tek başına bulunabildiği gibi çoğu multivitaminin de içerisinde yer almaktadır. Size en uygun folik asit için öncelikle doktorunuza danışmalısınız. 

Farmakozmetika'daki En popüler folik asitleri inceleyin.

Kaynakça:

1. Folat: Tüketiciler içi bilgi formu (2019) https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-Consumer/

2. Metotreksat: Yan etkileri yönetmek. https://www.arthritis.org/health-wellness/treatment/treatment-plan/disease-management/methotrexate-managing-side-effects

3. Folat: Sağlık Uzmanları için bilgi formu (2019) https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/

4. https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/folic-acid

5. NTD'ler, folik asit ve folat hakkında genel bilgiler. (2018).  https://www.cdc.gov/ncbddd/folicacid/faqs/faqs-general-info.html

6. Mahmoud, L. (2014). Folik asit ve B12 vitamini eksikliğinin metabolik süreçleri. https://www.jhrr.org/article.asp?issn=23942010;year=2014;volume=1;issue=1;spage=5;epage=9;aulast=Mahmood