Çinko Nedir? Çinko İçeren Besinler Nelerdir?

Çinko, vücudun bağışıklık sistemi, hücre büyümesi ve DNA sentezi gibi birçok temel işlevi için hayati öneme sahip bir mineraldir. Yeterli seviyede alınması, sağlıklı bir yaşam sürdürmede oldukça kritik olan çinkonun eksikliği ise bağışıklık sisteminin zayıflaması, cilt problemleri ve yaraların yavaş iyileşmesi gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki çinko nedir, çinko içeren besinler nelerdir birlikte inceleyelim.

Çinko Nedir?

Çinko, insan vücudu için hayati öneme sahip olan, vücudun üretemediği ve depolayamadığı aynı zamanda birçok biyokimyasal süreçte yer alan temel bir mineraldir. Kimyasal sembolü Zn olan çinko, hücre büyümesi ve bölünmesi, bağışıklık sistemi fonksiyonları, enzim aktivitesi, DNA sentezi ve protein üretimi gibi birçok önemli işlevde rol oynar. Vücudun çinko üretme kapasitesi olmadığından, bu mineralin düzenli olarak besinler yoluyla alınmasına önem verilmeli veya çinko takviyeleri ile alınmalıdır. Doğal olarak çok çeşitli bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunan çinko, vücuttaki çok sayıda fonksiyon için gereklidir. Bunların başlıcaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• - Gen ifadelenmesi




• - Enzimatik reaksiyonlar




• - Bağışıklık fonksiyonu




• - Protein sentezi




• - DNA sentezi




• - Yara iyileşmesi




• - Büyüme ve gelişme

Çinkonun faydalarını merak ediyorsanız “Çinko Ne İşe Yarar? Çinko Eksikliği Belirtileri” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Günlük Çinko Tüketimi Ne Kadar Olmalı?

Çinko ihtiyacı yaşa, cinsiyete ve döneme bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıdaki tablo ile çinko eksikliğini engellemek için günlük almanız gereken çinko miktarını gözlemleyebilirsiniz:

Dengeli bir diyetle bu miktarlar karşılanabilir. Ancak bazı durumlarda günlük alım miktarını dengeleyebilmek için mineral takviyeleri kullanmak gerekebilir.

Çinko İçeren Besinler

Sağlıklı bir yaşam için çinko açısından zengin besinlerin tüketilmesi büyük önem taşır. Deniz ürünlerinden baklagillere kadar çinko içeren besinler oldukça fazladır. Çinko açısından zengin besinler şu şekilde sıralanabilir:

• Et: Sığır eti, domuz eti, kuzu eti ve bizon




• Kümes hayvanları: Hindi ve tavuk




• Balık: Pisi balığı, sardalya, somon ve dil balığı




• Baklagiller: Nohut, mercimek, siyah fasulye, barbunya vb.




• Kuruyemiş ve tohumlar: Kabak çekirdeği, kaju fıstığı, kenevir tohumu vb.




• Süt ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir




• Yumurta




• Tam tahıllar: Yulaf, kinoa, kahverengi pirinç vb.




• Bazı sebzeler: Mantar, lahana, bezelye, kuşkonmaz ve pancar yeşillikleri




• Kabuklu deniz ürünleri: İstiridye, yengeç, midye, ıstakoz ve istiridye

Et ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal ürünler, vücudunuzun kolayca emebileceği bir biçimde yüksek miktarda çinko içerir. Baklagiller ve kepekli tahıllar gibi bitki bazlı kaynaklarda bulunan çinko ise emilimi engelleyen diğer bitki bileşikleri nedeniyle daha az emilir.

Pek çok gıda çinko açısından doğal olarak yüksek olsa da, yemeye hazır kahvaltılık gevrekler, atıştırmalık barlar ve unlu mamüller gibi bazı gıdalar çinko ile güçlendirilmiştir. Kahvaltılık gevrekler, atıştırmalık barlar ve un gibi doğal haliyle bu minerali içermeyen gıdalar genellikle çinkonun sentetik formlarıyla takviye edilir. Bağışıklık fonksiyonundaki rolü nedeniyle çinko bazı burun spreylerine, pastillere ve diğer doğal soğuk algınlığı tedavilerine benzer şekilde eklenerek takviye edici gıdalar arasında yerini alır.

Çinko Hangi İlaçlarla Etkileşime Girer?

Çinko, bazı ilaçlarla etkileşime girebilir ve bu etkileşimler ilacın veya çinkonun emilimini, etkisini veya yan etkilerini değiştirebilir. Önemli etkileşimler şunlardır:

• Çinko, bazı antibiyotiklerin emilimini azaltabilir, bu nedenle bu ilaçlarla birlikte alınmamalıdır. Alım arasında en az 2-3 saatlik bir aralık olmalıdır.




• Çinko, bakır emilimini engelleyebilir, bu da uzun vadede bakır eksikliğine yol açabilir. Bakır ve çinko takviyeleri arasında denge sağlanmalıdır.




• Çinko, bazı idrar söktürücü ilaçlarla etkileşime girerek çinko atılımını artırabilir. Bu durum çinko eksikliğine yol açabilir.




• Demir, çinko emilimini engelleyebilir. Bu nedenle demir ve çinko takviyeleri farklı zamanlarda alınmalıdır.

Çinko takviyesi kullanmadan önce, özellikle düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız, uzman bir hekime mutlaka danışılmalı ve hekim kontrolünde kullanılmalıdır.

Çinko Takviyeleri Hangi Durumlarda Alınır?

Çinko takviyeleri, çeşitli sağlık sorunları veya çinko eksikliği durumlarında alınabilir. Kan testleriyle doğrulanan çinko eksikliği durumunda, eksikliği gidermek için çinko takviyeleri kullanılabilir. Soğuk algınlığı, grip veya diğer enfeksiyonlar sırasında bağışıklık sistemini desteklemek amacıyla çinko takviyeleri alınabilir. Akne, egzama ve yara iyileşme problemlerinde çinko takviyeleri yardımcı olabilir. Artan çinko ihtiyacını karşılamak için hamilelik ve emzirme dönemlerinde çinko takviyeleri kullanılabilir.

Çinko takviyeleri, belirli durumlarda faydalı olabilir ancak herhangi bir takviye kullanmadan önce uzman bir doktora mutlaka danışılmalı ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Çinko Ne İşe Yarar? Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko minerali, bağışıklık sistemi, hücre büyümesi ve DNA sentezi gibi birçok temel işlev için hayati öneme sahip bir mineraldir. Yeterli miktarda alınması, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için kritik olan çinkonun eksikliği, bağışıklık sisteminin zayıflaması, cilt problemleri ve yaraların yavaş iyileşmesi gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki, çinko ne işe yarar, çinko eksikliğinin belirtileri nelerdir?

Çinko Ne İşe Yarar?

Çinko, vücutta demirden sonra en fazla bulunan ikinci eser mineraldir ve her hücrede bulunmaktadır. Çinkonun faydaları şu şekilde sıralanabilir:

• Çinko, metabolizmaya, sindirime, sinir fonksiyonuna ve diğer birçok sürece yardımcı olan 300'den fazla enzimin aktivitesi için gereklidir.




• Bağışıklık hücrelerinin gelişimi ve işlevi için kritik öneme sahiptir. Çinko, bağışıklık hücrelerinin düzgün çalışmasına yardımcı olur ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.




• Cilt sağlığı, DNA sentezi ve protein üretimi için de temel bir mineraldir.




• Hücre büyümesi ve bölünmesindeki rolü nedeniyle özellikle çocuklar ve gençler için vücut büyümesi ve gelişmesi çinkoya bağlıdır.




• Çinko, tat ve koku alma duyularınız için de gereklidir. Uygun tat ve koku için çok önemli olan enzimlerden biri bu besine bağlı olduğundan, çinko eksikliği tat ve koku alma yeteneğinizi azaltabilir.




• Birçok hayvansal ve bitkisel gıda çinko açısından zengindir ve bu da çoğu insanın yeterli miktarda tüketmesini kolaylaştırır.




• Sperm üretimi ve hormonal denge üzerinde etkilidir ve üreme sağlığını destekler.




• Cilt hücrelerinin yenilenmesini hızlandırarak yara iyileşmesini destekler.




• Kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltmada etkilidir.




• Saçlar için de faydalı olan çinko, saç dökülmesine karşı savaşmada yardımcıdır.

Çinko Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Çinko eksikliği, vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda çinkoyu alamaması durumunda ortaya çıkar ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu durum, bağışıklık sistemi zayıflığı, büyüme geriliği ve cilt problemleri gibi birçok belirtiyle kendini gösterebilir. Çinko eksikliği, genellikle aşağıdaki belirtilerle kendini belli eder:

• Bağışıklık sistemi zayıflığı




• Yaraların yavaş iyileşmesi




• İştahsızlık




• Tat ve koku duyularında azalma




• Saç dökülmesi




• Ciltte kuruluk ve döküntü

Çinko Eksikliği Kimlerde Görülür?

Çinko, beslenme düzeni içerisinde veya takviye olarak yetersiz alındığında yaş, cinsiyet gibi özelliklerden bağımsız olarak herkeste görülebilir. Fakat çinko eksikliği en sık şu gruplarda görülür diyebiliriz:

• Vejetaryenler ve veganlar: Bitkisel besinlerdeki çinkonun biyoyararlanımı daha düşük olduğu için bu bireylerde çinko eksikliği görülme olasılığı daha fazladır.




• Belli hastalıklara sahip kişiler: Otoimmün hastalıklar, çölyak hastalığı, ishal, pankreas hastalığı, diyabet, karaciğer rahatsızlığı gibi hastalıkları olan kişilerde de çinko eksikliği görülebilir.




• Hamile ve emziren kadınlar: Artan çinko ihtiyacı nedeniyle eksiklik görülebilir.




• Çocuklar ve gençler: Büyüme süreçleri nedeniyle çocuklar ve gençlerin daha fazla çinko ihtiyacı vardır.




• Yaşlılar: Emilim sorunları ve beslenme yetersizlikleri nedeniyle çinko eksikliği görülebilir.

Yetişkinlerde Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Yetişkinlerde çinko eksikliği bağışıklık sistemini zayıflatarak konforun etkilenmesine neden olur. Yetişkinlerde çinko eksikliği belirtileri şunlar olarak sıralanabilir:

• Kronik yorgunluk




• Depresyon ve sinirlilik




• Gözlerde ve ciltte kuruluk




• Tat ve koku duyularında bozulma




• Tekrarlayan grip




• Geç iyileşen yaralar




• Saç dökülmesi




• Ödem atılamaması




• Kısırlık




• Gebelikte düşük yapılması




• Erkeklerde düşük testosteron seviyeleri

Bebek ve Çocuklarda Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Bebek ve çocuklarda çinko eksikliği yetişkinlere göre daha farklı değerlendirilir. Bebek ve çocuklar için 0-5 yaş arası dönemde çinkonun önemli rolleri vardır. Bebeklerde ve çocuklarda çinko eksikliği belirtileri şunlar olarak sıralanabilir:

• Büyüme geriliği




• Zihinsel gelişim geriliği




• İştahsızlık




• Sık tekrarlayan enfeksiyon




• 0-2 yaş bebeklerde ishal




• Davranış bozuklukları




• Cilt problemleri




• Okul dönemi çocuklarda kronik iyileşmeyen bacak arası ülseri

Çinko Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?

Aşırı çinko alımı, diğer tüm vitamin ve mineraller gibi vücutta olumsuz etkilere neden olabilir. Çinkonun fazla alımı toksik etkiler yaratabilir. Mide bulantısı ve kusma, bağışıklık sistemi baskılanması, bakır eksikliği çinkonun fazla alınması sonucu ortaya çıkabilir ve çinko fazlalığı belirtileri olarak sıralanabilir.

Çinko Grip ve Soğuk Algınlığında Etkili Midir?

Çinko, grip ve soğuk algınlığı semptomlarının süresini kısaltmada etkili olabilir. Araştırmalar, soğuk algınlığının ilk belirtilerinde alınan çinko pastillerinin veya çinko takviyelerinin semptomların süresini ve şiddetini azaltabileceğini göstermektedir. Çinko, virüslerin çoğalmasını engelleyebilir ve bağışıklık sistemini destekleyerek enfeksiyonla daha etkili bir şekilde savaşılmasına yardımcı olabilir. Ancak, bu etkinin görülebilmesi için çinkonun erken dönemde alınması ve uygun dozlarda kullanılması oldukça önemlidir.

Hamileler Çinko Kullanabilir Mi?

Hamilelik döneminde çinko, fetüsün sağlıklı büyümesi ve gelişimi için son derece önemlidir. Normal yetişkinlerde günlük çinko alım miktarı 10mg olarak bilinirken hamile kadınların günlük çinko ihtiyacı, normalden daha yüksektir (11-12 mg). Çinko, hücre büyümesini, DNA sentezini ve bağışıklık sistemini desteklediği için hem anne hem de bebek sağlığı için kritik rol oynar. Hamilelik sırasında çinko eksikliği. düşük doğum ağırlığı, erken doğum ve bağışıklık sistemi zayıflığı gibi sorunlara yol açabilir. Hamile kadınlar, doktorlarının önerisi doğrultusunda çinko takviyeleri alabilirler.