Çinko Nedir? İnsan vücuduna nasıl fayda sağlar?

Çinko Nedir?

Çinko, vücudunuzun üretemeyeceği ve depolayamayacağı temel bir mineral olarak kabul edilir. Bu nedenle, diyetiniz yoluyla sürekli bir tedarik sağlamalısınız. Vücudunuzdaki çok sayıda işlem için çinko gereklidir. Bunların başında :

- Gen ifadelenmesi

- Enzimatik reaksiyonlar

- Bağışıklık fonksiyonu

- Protein sentezi

- DNA sentezi

- Yara iyileşmesi

- Büyüme ve gelişme Çinko doğal olarak çok çeşitli bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunur.

Çinko ne işe yarar?

Çinko, vücudunuzun sayısız şekilde kullandığı hayati bir mineraldir. Aslında çinko, vücudunuzda demirden sonra en bol bulunan ikinci eser mineraldir ve her hücrede bulunmaktadır¹.

Çinko, metabolizmaya, sindirime, sinir fonksiyonuna ve diğer birçok sürece yardımcı olan 300'den fazla enzimin aktivitesi için gereklidir².

Ek olarak, bağışıklık hücrelerinin gelişimi ve işlevi için kritik öneme sahiptir³.

Bu mineral aynı zamanda cilt sağlığı, DNA sentezi ve protein üretimi için de temeldir⁴.

Dahası, hücre büyümesi ve bölünmesindeki rolü nedeniyle vücut büyümesi ve gelişmesi çinkoya bağlıdır^5.

Çinko, tat ve koku alma duyularınız için de gereklidir. Uygun tat ve koku için çok önemli olan enzimlerden biri bu besine bağlı olduğundan, çinko eksikliği tat ve koku alma yeteneğinizi azaltabilir (6)

Birçok hayvansal ve bitkisel gıda çinko açısından zengindir ve bu da çoğu insanın yeterli miktarda tüketmesini kolaylaştırır.

Çinko kaynakları nelerdir?:⁷

Kahvaltılık gevrekler, atıştırmalık barlar ve un gibi doğal haliyle bu minerali içermeyen gıdalar genellikle çinkonun sentetik formlarıyla takviye edilir. Bağışıklık fonksiyonundaki rolü nedeniyle çinko bazı burun spreylerine, pastillere ve diğer doğal soğuk algınlığı tedavilerine benzer şekilde eklenir. Ayrıca çinko takviyeleri veya çinko sağlayan çoklu besin takviyeleri de alabilirsiniz.

- Et: Sığır eti, domuz eti, kuzu eti ve bizon

- Kümes hayvanları: Hindi ve tavuk

- Balık: Pisi balığı, sardalye, somon ve dil balığı

- Baklagiller: Nohut, mercimek, siyah fasulye, barbunya vb.

- Kuruyemiş ve tohumlar: Kabak çekirdeği, kaju fıstığı, kenevir tohumu vb.

- Süt ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir

- Yumurtalar

- Tam tahıllar: Yulaf, kinoa, kahverengi pirinç vb.

- Bazı sebzeler: Mantar, lahana, bezelye, kuşkonmaz ve pancar yeşillikleri

- Kabuklu deniz ürünleri: İstiridye, yengeç, midye, ıstakoz ve istiridye

Et ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal ürünler, vücudunuzun kolayca emebileceği bir biçimde yüksek miktarda çinko içerir.

Baklagiller ve kepekli tahıllar gibi bitki bazlı kaynaklarda bulunan çinkonun, emilimi engelleyen diğer bitki bileşikleri nedeniyle daha az emildiğini unutmayın⁸.

Pek çok gıda çinko açısından doğal olarak yüksek olsa da, yemeye hazır kahvaltılık gevrekler, atıştırmalık barlar ve unlu mamüller gibi bazı gıdalar çinko ile güçlendirilmiştir⁹.

Günlük ne kadar çinkoya ihtiyacım var?⁹

Çinko ihtiyacı yaşa, cinsiyete ve döneme bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıdaki tablo ile çinko eksikliğini engellemek için günlük almanız gereken çinko miktarını gözlemleyebilirsiniz gözlemleyebilirsiniz:

Farmakozmetika'daki çinko içerikli gıda takviyelerini incelemek için tıklayınız.

Kaynakça:

1) Lim, K. H., Riddell, L. J., Nowson, C. A., Booth, A. O., & Szymlek-Gay, E. A. (2013). Iron and zinc nutrition in the economically-developed world: a review. Nutrients, 5(8), 3184–3211. https://doi.org/10.3390/nu5083184

2) Zastrow ML, Pecoraro VL. Designing hydrolytic zinc metalloenzymes. Biochemistry. 2014 Feb 18;53(6):957-78. doi: 10.1021/bi4016617.

3) Prasad A. S. (2008). Zinc in human health: effect of zinc on immune cells. Molecular medicine (Cambridge, Mass.), 14(5-6), 353–357. https://doi.org/10.2119/2008-00033.Prasad

4) Roohani N, Hurrell R, Kelishadi R, Schulin R. Zinc and its importance for human health: An integrative review. J Res Med Sci. 2013 Feb;18(2):144-57. PMID: 23914218; PMCID: PMC3724376.

5) Liu, E., Pimpin, L., Shulkin, M., Kranz, S., Duggan, C. P., Mozaffarian, D., & Fawzi, W. W. (2018). Effect of Zinc Supplementation on Growth Outcomes in Children under 5 Years of Age. Nutrients, 10(3), 377. https://doi.org/10.3390/nu10030377

6) Lyckholm, L., Heddinger, S. P., Parker, G., Coyne, P. J., Ramakrishnan, V., Smith, T. J., & Henkin, R. I. (2012). A randomized, placebo controlled trial of oral zinc for chemotherapy-related taste and smell disorders. Journal of pain & palliative care pharmacotherapy, 26(2), 111–114. https://doi.org/10.3109/15360288.2012.676618

7) https://nutritiondata.self.com/foods-000124000000000000000-3w.html?

8) Gibson R. S. (2012). A historical review of progress in the assessment of dietary zinc intake as an indicator of population zinc status. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 3(6), 772–782. https://doi.org/10.3945/an.112.002287

9) Shah, D., Sachdev, H. S., Gera, T., De-Regil, L. M., & Peña-Rosas, J. P. (2016). Fortification of staple foods with zinc for improving zinc status and other health outcomes in the general population. The Cochrane database of systematic reviews, 2016(6), CD010697. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010697.pub2

10) National Institutes Of Health (US department of Health & Human Services)   https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-Consumer/#h1

11) Wegmüller, R., Tay, F., Zeder, C., Brnic, M., & Hurrell, R. F. (2014). Zinc absorption by young adults from supplemental zinc citrate is comparable with that from zinc gluconate and higher than from zinc oxide. The Journal of nutrition, 144(2), 132–136. https://doi.org/10.3945/jn.113.181487